In dit Engelstalige document vatten wij de ontwerpeisen voor emissievrije machines samen die zijn voortgekomen uit de praktijkervaring van koplopers in Nederland sinds 2020. Ook benoemen wij de geleerde lessen met betrekking tot (publieke) opdrachtgevers in Nederland en hoe zij de transitie naar emissieloos bowuen effectief kunnen stimuleren.

De transitie naar de emissieloze bouwplaats heeft tot ontwikkeling en toepassing van nieuwe technieken geleid, waarbij ook wordt gewerkt met waterstof, in welke vorm dan ook. ENI-leden hebben gemerkt dat er veel behoefte is aan informatie hierover. Zowel bij opdrachtgevers, omgevingsdiensten als ook bedrijven waarmee wordt samengewerkt. Want wat zijn de wettelijke kaders voor het werken met waterstof op de bouwplaats? Mag het vervoerd worden en in welke eenheden? En kan iedereen er mee werken?

Een transitie gaat niet zonder slag of stoot. Soms zien wij belemmeringen ontstaan waardoor – ondanks de juiste ambities – toch niet of minder emissieloos gebouwd wordt dan vooraf bedacht. Om opdrachtgevers en marktpartijen te helpen deze belemmeringen te overkomen, is dit document opgesteld.

Toonaangevende koplopers delen hierin hun ervaring en advies om de hobbels in de transitie te nemen.

Het realiseren van de emissieloze bouwplaats is een uitdaging van formaat die gebaat is bij ondersteuning vanuit de bouwsector zelf. Als netwerk van koplopers ondersteunt ENI de initiatieven die het programma Schoon en Emissieloos Bouwen onderneemt.

Op 30 oktober ondertekenden 45 partijen - waaronder overheden, publieke opdrachtgevers en allerlei marktpartijen - het Convenant Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB). Doel is om de bouw schoner, gezonder en stiller te maken. Maar hoe doen we dat met de oplaadmogelijkheden van emissieloos materieel op de bouwplaats? Dit vraagt veel stroom, terwijl dit (nog) niet overal voor handen is.

De maatschappelijke urgentie om snel emissieloos te kunnen werken is groot. Een groeiende groep opdrachtgevers heeft eerste ervaringen opgedaan, net als de marktpartijen die daaraan zijn gaan werken. Maar er zijn nog veel opdrachtgevers die hun eerste emissieloze projecten nog moeten aanbesteden of uitvoeren.

Om met name opdrachtgevers op weg te helpen met de geleerde lessen van de koplopers heeft ENI het initiatief genomen om dit document op te stellen. In een unieke samenwerking tussen koplopers vanuit de markt en vanuit opdrachtgevers zijn de meest gestelde vragen beantwoord die ons bereiken. 

De NAL (Nationale Agenda Laadinfrastructuur) heeft samen met ENI en E-laad een nieuwe tool ontwikkeld voor opdrachtgevers zodat in een vroegstadium al een goede inschatting van de energiebehoefte gemaakt kan worden.

ENI heeft vanaf het begin een aantal projecten in de infra gevolgd die met emissieloos materieel aan de slag zijn gegaan. Pioniers van het eerste uur zou je kunnen zeggen. Nu hebben wij de projecten opnieuw bezocht en gekeken naar de geleerde lessen. Interessant overzicht voor aannemers, opdrachtgevers en andere betrokkenen. 

We hebben veel nieuwe inzichten opgedaan, kennis gedeeld en vertaald naar concrete hulpmiddelen. De inzet van emissieloze machines (+2 ton/ + 125kW) o.b.v. uniforme standaarden is nog onvoldoende betaalbaar en schaalbaar vinden wij. ENI zet zich hier graag ook komend jaar voor in. Onze doelen en ambities zijn vertaald naar concrete speerpunten in het ENI-programma 2023.

De bouw is bij uitstek een plek waar veel partijen samen komen. Bouwcombinaties, leveranciers, onderaannemers moeten in wisselende samenstellingen gezamenlijk werk leveren. Het gebruiken van andermans bouwplaats infrastructuur is aan de orde van dag. Daarom is het uniformeren van onderdelen in het energiesysteem op de bouw een vereiste om veiligheid en flexibiliteit op termijn te blijven waarborgen. ENI zet zich daarom in voor standaardisatie en uitwisselbaarheid op het gebied van energie installaties.

Om inzicht te geven in de meest voorkomende, algemene risico's en mitigatiemaatregelen met betrekking tot emissievrij bouwmaterieel is dit risicoregister opgesteld. Het is vooral bedoeld als naslagwerk en disussiedocument. Wanneer emissieloze machines ingezet worden op een project moeten de risico's alsnog projectspecifiek beoordeeld worden. Dit document kan als basis daarvoor dienen.

Een emissieloze bouwplaats heeft nogal wat voeten in de aarde. Als je dit voor het eerst doet, dan is het handig om een houvast te hebben, een draaiboek. Dit document is bedoeld om dit draaiboek te geven. ENI heeft onder elkaar gezet welke afwegingen gemaakt moeten worden en een aantal handige tools en hulpmiddelen die daarbij helpen.

With this paper, we want to disseminate the experiences and insights that have been produced in the last two years to help parties in other countries to learn from those ZE pioneers. We specifically address the OEM manufacturer community, electricity utilities companies and public purchasers of construction works to take those valuable real-life insights on board.

De emissieloze bouwplaats kent straks meer energiedragers dan vandaag de dag (diesel). Naast batterijen zal er ongetwijfeld ook een rol weggelegd zijn voor waterstof. Maar wat is vandaag de dag de stand van zaken rondom H₂? Deze vraag is door Summit Engineering in het voorjaar van 2022 uitgezocht en voor ENI onder elkaar gezet. 

Een emissieloze machine op zichzelf werkt niet. Deze machine heeft, net als een mét verbrandingsmotor, energie nodig. Maar hoeveel is er nodig en uit welke bronnen kan deze energie komen? Deze vragen kunnen beantwoord worden met behulp van de ENI-tool "Energiekeuzehulp". 

Binnen ENI is een lijst met aanbevelingen voor minimale standaarden opgesteld op het gebied van veiligheid en duurzaamheid bij het ombouwen van bouwmachines.

In deze animatie leggen wij het hoe en waarom van de ZE energiemix op de bouwplaats uit.

Waarom een TCO tool? Emissieloze bouwmachines zijn niet alleen beter voor het klimaat, en ook stikstof en fijnstof reductie maken de voordelen boven conventionele machines niet compleet. Er is een hele rits aan voordelen die werken met emissieloze bouwmachines voor de hele samenleving heeft. Maar ook bedrijfseconomisch kan een emissieloze machine al voordeliger zijn dan een conventionele machine. Hoe het voor een individuele machine uitpakt kan met behulp van de ENI TCO tool inzichtelijk worden gemaakt.  

De eerste stappen zijn gezet richting de emissieloze bouwplaats. Het 'echte werk' gaat nu pas beginnen. Onze doelen en ambities hebben we vertaald naar concrete speerpunten. Op die onderwerpen zetten we vol in.

In deze animatievideo leggen wij uit wat het doel van ENI is en welke partijen hier allemaal bij betrokken zijn.

Wij bundelden de 15 meest gestelde vragen over hoe opdrachtgevers, bijvoorbeeld bij aanbestedingen, kunnen sturen op emissiereductie. Dit stuk is in april 2021 geschreven, we werken aan een update in 2023. 

Voor 2021 hebben we een overzicht gemaakt met de ambities, de doelen en de resultaten van ENI. 

ENI heeft een white paper opgesteld, om duidelijk te maken welke vraagstukken op dit moment onderdeel zijn van de transitie-agenda zodat we samen succesvol op weg gaan naar emissieloze bouwplaatsen.