In de webtalk van ElaadNL van donderdag 17 november gingen Flip Oude Weernink van ElaadNL en Tobias Stöcker, duurzaamheidsmanager bij GMB en lid van het kernteam van het Emissieloos Netwerk Infra (ENI), in op de uitdagingen en mogelijkheden. Flip vanuit netbeheerdersperspectief en Tobias vanuit bouwersperspectief.
Tobias Stöcker & Flip Oude Weernink
Netbeheerdersperspectief
ElaadNL is het Nederlandse kennis- en innovatiecentrum voor laadinfrastructuur. Het is een initiatief is van samenwerkende netbeheerders, met als doel om elektrische voertuigen (waaronder dus ook elektrisch bouwmaterieel) slim en duurzaam te kunnen laden. Namens ElaadNL legde Flip uit dat netbeheerders voor verschillende uitdagingen staan bij het faciliteren van stroom op de bouwplaats. ‘Het kost bijvoorbeeld tijd en geld om tijdelijke aansluitingen te creëren. Is dat maatschappelijk wel wenselijk of zijn er andere oplossingen? Een andere uitdaging is de transportcapaciteit. Momenteel is er (nog) sprake van netcongestie; de transportbehoefte overstijgt de transportcapaciteit van het net.
Aannemersperspectief
Vanuit het perspectief van de aannemer vertelt Tobias dat netcongestie zeker een rol speelt bij de keuzes van aannemers om al dan geen emissieloos materieel aan te schaffen. ‘De techniektransitie gaat sneller dan de energietransitie’, legt hij uit hij. ‘De ontwikkeling en beschikbaarheid van emissieloos materieel zit dus in de lift, maar het elektriciteitsnet is vol. En omdat het lastig is om voldoende elektriciteit op de bouwplaats te krijgen, kopen sommige aannemers nog geen elektrisch materieel.’
Noodzaak
Toch is het onvermijdelijk dat aannemers moeten gaan investeren in emissieloos materieel. Tobias: ‘Het is belangrijk voor het klimaat en onze gezondheid, maar de meest dominante factor in de bouw is nu stikstof. Het is steeds vaker zo dat je bij de inzet van materieel met gewone verbrandingsmotoren geen natuurvergunning meer krijgt.’ Hij vertelt verder dat dieselmaterieel tweeëneenhalf keer zoveel energie verbruikt als elektrisch materieel. Het energieverbruik van dieselmachines gaat namelijk grotendeels naar het verwarmen van de lucht, in plaats van naar het werk zelf.’
SEB-routekaart
Om daadwerkelijk stappen te zetten richting zero emissie, hoort bij het convenant Schoon en Emissieloos Bouwen ook een SEB-routekaart. Hierop is te zien dat opdrachtgevers die de routekaart gaan hanteren, voor lichter materieel uiterlijk in 2028 al zero emission eisen. Zwaarder materieel moet uiterlijk in 2035 volledig emissieloos zijn.
Om de doelen op de routekaart te halen, is samenwerking tussen alle stakeholders noodzakelijk. Flip: ‘Voor netbeheerders is emissieloos bouwen een relatief nieuw thema. Zij willen daarom inzicht krijgen in de marktontwikkeling en de groeiende vermogensvraag. Wie heeft wat nodig, waar, wanneer en hoeveel? Ook aannemers en opdrachtgevers hebben belang bij meer inzicht in het hele spectrum aan mogelijkheden. Vooral als een kabel niet voorhanden is.’
Mogelijkheden met restcapaciteit
In onderstaand filpmje van ENI legt uit dat er verschillende oplossingen voorhanden zijn. Allereerst zou de restcapaciteit van nabijgelegen bedrijven gebruikt kunnen worden. Tobias: ‘Deze interessante mogelijkheid krijgt steeds meer aandacht. In Amsterdam en Den Haag wordt bijvoorbeeld al gekeken hoe de elektriciteitsnetwerken van vervoersbedrijven slim ingezet kunnen worden voor de bouw.’ Om dit mogelijk te maken, ontwikkelen netbeheerders ook nieuwe contractvormen. Het betreft bijvoorbeeld tijdsgebonden capaciteitscontracten die bepalen dat de afnemer voor het laden alleen in een bepaald tijdsvlak gebruik mag maken van de restcapaciteit.’
Integraal denken
Is gebruik van restcapaciteit niet mogelijk? Dan kan er wellicht een bouwaansluiting komen die na afloop van het project een permanente toepassing krijgt. Bijvoorbeeld voor een laadplein voor vrachtauto’s. Zo maak je de transitie naar emissieloos bouwen meteen onderdeel van de integrale gebiedsopgave. Flip benadrukt hoe belangrijk het is om energievoorzieningen waar een netbeheerder bij komt kijken op tijd aan te vragen. ‘Liefst één tot drie jaar van tevoren. Dan is er voldoende tijd om de aansluiting te maken en loop je minder het risico dat je door netcongestie met wachttijden te maken krijgt.’
Decentrale energiebronnen
Is ook dit geen optie die volstaat, dan bieden decentrale energiebronnen uitkomst. Tobias: ‘Het opladen van elektrisch materieel met een schoon dieselaggregaat is al duurzamer dan de inzet van materieel met verbrandingsmotoren. Maar je kunt ook denken aan elders opgeladen wisselbatterijen of emissieloze aggregaten (bijvoorbeeld op groene waterstof) op de bouwplaats. Een vierde mogelijkheid is een tijdelijke aansluiting voor kleinverbruik in combinatie met een bufferbatterij.’
Samen stappen zetten
Er is duidelijk nog veel te verkennen, maar Tobias en Flip verwachten dat we over vijf jaar al een stuk verder zijn. Ook wat betreft te ontwikkelen standaarden voor techniek en veiligheid. Tobias: ‘Om daar te komen is het belangrijk om nu gezamenlijk kennis en ervaring op te bouwen en concrete stappen te zetten in de praktijk. ENI speelt daarin een rol door kennisdeling te faciliteren en adviezen te presenteren die als basis kunnen dienen voor sectorbrede richtlijnen. Bijvoorbeeld over connectiviteit, veiligheid en andere thema’s die door de techniektransitie geraakt worden. Medio 2024 komt ElaadNL ook met een nieuwe ‘Outlook Emissieloos Bouwen’, waarin prognoses worden gemaakt voor emissieloos bouwen. Flip: ‘Om deze prognoses zo accuraat mogelijk te kunnen maken, vragen we de markt om kennis en inzichten met ons te delen.’
'Liebherr 916 electric in de teststraat van ELAAD'
Tenslotte: met welke vragen zit jij als het gaat om laden op de bouwplaats? Waar loop je tegenaan en waarover zou meer kennis beschikbaar moeten komen? Mail het ons op info@emissieloosnetwerkinfra.nl.
Voor meer informatie:
Website Emissieloos Netwerk Infra
Website ELaadNL
